کیفوز یا گوژ پشتی یکی از مشکلات ستون فقرات است که تاثیر زیادی در زیبایی دارد و مشکلات جسمانی هم ایجاد می‌کند. در این وضعیت قسمت فوقانی کمر به طور اغراق‌آمیزی به جلو خم شده و ستون فقرات شکل نامناسبی پیدا می‌کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار این مشکل هستید، در این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که گوژپشتی چیست؟ چه علائمی دارد؟ چرا برخی افراد دچار انواع گوژپشتی می‌شوند؟ چگونه پزشک آن را تشخیص می‌دهد؟ آیا راهی برای درمان آن وجود دارد؟ در چه شرایطی جراحی ضروری است و اگر جراحی نشود چه عوارضی دارد؟ چگونه می‌توان از این مشکل پیشگیری کرد و چه ورزش‌هایی برای آن مفید است؟

درصورتی‌که به دنبال درمان گوژ پشتی هستید، باید با متخصص ارتوپد مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی و آنلاین با پزشکان وجود دارد.

بیماری کیفوز (گوژپشتی) چیست؟

کیفوز به انگلیسی kyphosis نامیده می‌شود. این بیماری از  انواع بیاریهای استخوان مفاصل بوده و مربوط به ستون فقرات است. در وضعیت بدنی سالم ستون فقرات از پشت صاف دیده می‌شود. اما در شخصی که دچار گوژپشتی است، انحنای ستون فقرات به سمت جلو بوده و در قسمت فوقانی ظاهری گرد پیدا می‌کند. اگر در تصاویر اشعه ایکس زاویه انحنا بیشتر از ۵۰ درجه باشد، پزشک تشخیص کیفوز می‌دهد.

کیفوز ممکن است در افراد میان‌سال یا کودکان و نوجوانان دیده شود. در هر گروه سنی علت بروز آن متفاوت است. اگر کیفوز خفیف باشد، مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما درصورتی‌که شدت پیدا کند، باعث درد و بدشکلی بدن می‌شود. راه درمان باید باتوجه‌به سن و شدت قوز کمر مشخص شود.

گوژ پشتی یعنی چه؟

گوژ پشتی همان قوز کمر است. در این وضعیت قسمت بالایی ستون فقرات گرد شده و به سمت جلو خم می‌شود. گوژپشتی یا کیفوز دلایل مختلفی دارد.

انواع کیفوز

کیفوز انواع مختلفی دارد. سه مورد از آنها در کودکان و نوجوانان شایع است و جز انواع اصلی این عارضه هستند. در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.

۱. کیفوز موقعیتی

این نوع گوژپشتی شایع‌تر از بقیه انواع آن است. به آن کیفوز پاسچرال هم گفته می‌شود. علائم آن معمولا از نوجوانی ظاهر می‌شود. خم‌شدگی کمر در این وضعیت مشخص است، اما با ناهنجاری‌های ستون فقرات همراه نیست. قوز کمر بیشتر از ۵۰ درجه است و زمانی که از بیمار خواسته می‌شود کمر خود را صاف کند، این وضعیت اصلاح می‌شود. به همین دلیل معمولا درمان کیفوز موقعیتی با ورزش و فیزیوتراپی امکان‌پذیر است.

این نوع قوز در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود. معمولا دردناک نیست و بیماری پیشرفت نمی‌کند. درنتیجه در بزرگسالی عوارض جدی ایجاد نشده و تاثیر زیادی روی زندگی ندارد.

۲. کیفوز شوئرمن

اولین‌بار یک رادیولوژیست دانمارکی به همین نام کیفوز شوئرمن را توصیف کرد. علائم این نوع قوز کمر هم معمولا در نوجوانی آشکار می‌شود. اما بدشکلی ناشی از این عارضه نسبت به کیفوز موقعیتی بیشتر است. علت بروز این مشکل ناهنجاری ساختاری در ستون فقرات است.

در عکس‌برداری با اشعه ایکس مشخص می‌شود که چند مهره از پهلو به‌جای شکل مستطیل حالت مثلثی دارند. درنتیجه ستون فقرات به سمت جلو خم شده و فضای دیسک کاهش پیدا می‌کند.

خمیدگی کمر در این وضعیت تیز و زاویه‌دار است و بیمار نمی‌تواند کمر خود را صاف کند. معمولا کیفوز شوئرمن در پسران بیشتر از دختران دیده شده و با تکمیل رشد، تشدید این وضعیت هم متوقف می‌شود. برخی از این بیماران ممکن است درد داشته باشند. معمولا درد در برجسته‌ترین قسمت است. فعالیت‌هایی مانند ایستادن طولانی‌مدت درد را تشدید می‌کند.

۳. کیفوز مادرزادی

همان‌طور که از نام این نوع گوژ پشتی مشخص است، از بدو تولد وجود دارد. ستون فقرات جنین در رحم رشد طبیعی ندارد و استخوان‌ها درست شکل نمی‌گیرند. گاهی هم مهره‌ها با هم ترکیب می‌شوند.

معمولا وضعیت کیفوز مادرزادی با افزایش سن کودک بدتر می‌شود. در بیشتر موقع این بیماران باید در سن کودکی جراحی شوند تا بیماری پیشرفت نکند. بسیاری از این کودکان ناهنجاری‌های مادرزادی دیگری هم دارند که روی قلب و کلیه‌ها تاثیر می‌گذارند.

کیفوز فقرات توراسیک (کیفوز پشتی) چیست؟

کیفوز توراسیک یا کیفوز قفسه سینه انحنا در قسمتی است که ستون فقرات و قفسه سینه قرار دارند. انحنای کمر شبیه به حرف C می‌شود.

علائم کیفوز (گوژپشتی)

می‌توان گفت همه افراد درجاتی از قوز کمر را دارند. اگر کیفوز خفیف باشد علامتی ایجاد نمی‌کند و فقط کمی قسمت بالای کمر به سمت جلو خم می‌شود. اما اگر انحنا شدید باشد، ممکن است نشانه‌های زیر ظاهر شود.

• کمردرد و احساس سفتی
• حساسیت ستون فقرات
• خستگی: گاهی علت خستگی شدید مشکلات ستون فقرات است.
• شانه‌های گرد
• سفت‌شدن همسترینگ (ماهیچه‌های پشت ران)

در مواقع نادر ممکن است گوژپشتی پیش‌رونده علائم زیر را ایجاد کند.

• ضعف و بی‌حسی یا گزگز در پاها
• تغییر در عادات روده و مثانه
• تنگی نفس و سایر مشکلات تنفسی (برای تشخیص علت تنگی نفس باید به پزشک مراجعه کنید.)

کمردرد ناشی از کیفوز در بزرگسالان بیشتر دیده می‌شود. زیرا بدن باید این ناهنجاری ستون فقرات را جبران کند.

در چه صورت باید به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولا قوز کمر خفیف سخت تشخیص داده می‌شود. اما این عارضه در حالت شدید روی زیبایی تاثیر گذاشته و می‌تواند مشکلات گوارشی و تنفسی یا کمردرد ایجاد کند. در صورت بروز هر نوع از این علائم حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

علت کیفوز – دلیل ایجاد گوژ پشتی

مهره‌های ستون فقرات به شکل استوانه بوده و روی هم مانند ستون قرار گرفته‌اند. اما در فردی که قوز کمر دارد، مهره‌ها شکل گوه می‌شوند. شکل مهره‌ها ممکن است در شرایط زیر تغییر کند.

• شکستگی: گاهی شکستگی در مهره‌ها باعث انحنای ستون فقرات می‌شود. شکستگی فشاری معمولا در استخوان‌های ضعیف ایجاد می‌شود. گاهی هم شکستگی‌های خفیف علائمی ایجاد نمی‌کنند.
• پوکی‌استخوان: این بیماری مهره‌ها را ضعیف کرده و احتمال شکستگی فشاری را افزایش می‌دهد. پوکی‌استخوان در زنان مسن و بیمارانی که کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود.  درمان پوکی استخوان می‌تواند از این وضعیت جلوگیری کند.
• تخریب دیسک: دیسک‌ها بالشتک‌های نرم بین مهره‌ها هستند. با افزایش سن صاف و منقبض می‌شوند و وضعیت کیفوز شدت پیدا می‌کند.
• بیماری شوئرمن: این بیماری زمان جهش رشدی قبل از بلوغ ایجاد شده و باعث قوز کمر می‌شود.
• وضعیت نامناسب: حمل کیف سنگین یا خمیده شدن گردن به‌صورت مداوم باعث کشش عضلات و رباط‌ها شده و احتمال قوز کمر را افزایش می‌دهد.
• افزایش سن: با بالارفتن سن انحنای ستون فقرات بیشتر می‌شود.
• مشکلات دیگر: گوژ پشتی در کودکان می‌تواند مربوط به مشکلات رشد در جنینی باشد. برخی شرایط پزشکی مانند سندرم اهلرز – دانلوس نیز این وضعیت را ایجاد می‌کند.

تشخیص بیماری کیفوز (گوژپشتی)

پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در مورد سلامت عمومی سوال می‌کند. پزشک باید ستون فقرات را لمس کند تا نقاط حساس مشخص شود. برای بررسی علاِم بیاری ستون فقرات پزشک باید تست‌های زیر را انجام دهد.

• تستی به نام خم‌شدن روبه‌جلو آدام وجود دارد که برای این بیماران انجام می‌شود. در این تست شخص باید دو پا را به هم بچسباند با زانوهای صاف به جلو خم شود و بازوها آویزان باشند. در این وضعیت شیب ستون فقرات دیده شده و تغییر شکل آن راحت‌تر قابل‌مشاهده است. همچنین در حالتی که شخص دراز کشیده است، باید انحنای کمر بررسی شود.

• اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن: درجه انحنا و میزان تغییر شکل مهره‌های ستون فقرات با اشعه ایکس مشخص می‌شود. اگر نیاز به تصویربرداری دقیق‌تر باشد، پزشک سی‌تی‌اسکن را تجویز می‌کند.

• ام‌آرآی: اگر پزشک احتمال عفونت یا تومور را در ستون فقرات بدهد، ام‌آرآی تجویز می‌شود.

• آزمایش‌های عصبی: در صورت وجود علائمی مانند بی‌حسی یا ضعف عضلانی برای بررسی تکانه‌های عصبی بین نخاع و اندام‌های دیگر این آزمایش انجام می‌شود.

• آزمایش تراکم استخوان: اگر تراکم استخوان کم باشد، گوژ پشتی بدتر می‌شود. به همین دلیل باید آزمایش پوکی استخوان انجام شود.

• درمان کیفوز – راه های درمان گوژپشتی

  درمان برای توقف پیشرفت بیماری و پیشگیری از تغییر شکل مهره‌ها انجام می‌شود. برای درمان این مشکل پزشک باید چند مورد را در نظر داشته باشد. سن بیمار، سال‌های رشد باقی‌مانده، نوع کیفوز و شدت انحنای کمر در انتخاب راه درمان تاثیر دارد. در برخی موارد مانند کیفوز وضعیتی یا کیفوز شوئرمن با انحنای کمتر از ۷۰ تا ۷۵ درجه نیاز به جراحی نیست. درمان‌های جراحی و غیرجراحی به شرح زیر هستند.

  ۱. نظارت بر بیماری

  گاهی تنها باید روی بیماری نظارت داشت تا وضعیت آن بدتر نشود. در دوره‌های منظم باید عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام شود تا پزشک بتواند وضعیت انحنا و تغییر شکل مهره‌ها را بررسی کند. گاهی تا زمانی که گوژپشتی دردناک نشود یا انحنای آن افزایش پیدا نکند، نیازی به درمان دیگر نیست.

  ۲. درمان با فیزیوتراپی

  فیزیوتراپی و انجام تمرینات ورزشی خاص به تقویت عضلات شکم و تسکین کمردرد کمک می‌کند. فیزیوتراپیست ممکن است برای تقویت همسترینگ و عضلاتی که تحت تاثیر ناهنجاری کمر قرار گرفته‌اند، تمرینات خاصی بدهد.

  ۳. داروها

  پزشک ممکن است برای تسکین درد داروی مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن ساده تجویز کند. گاهی درد زیاد بوده و لازم است داروهای مسکن قوی‌تری تجویز شود.

  اگر مشکل مربوط به تراکم استخوان باشد یا شخص پوکی‌استخوان داشته باشد، برای تقویت استخوان یا جلوگیری از شکستن مهره‌های ستون فقرات داروهای لازم تجویز می‌شود.

  ۴. مهاربندی و بریس ستون فقرات

  در شرایطی که کودک به کیفوز شوئرمن مبتلا است و استخوان‌ها هنوز درحال‌رشد هستند، برای جلوگیری از پیشرفت گوژ پشتی از بریس ستون فقرات استفاده می‌شود. بریس‌ها انواع مختلفی دارند که برحسب شدت کیفوز تجویز می‌شود. در ساعات معینی در روز باید بریس بسته شود. معمولا پزشک تا زمان بلوغ اسکلتی و توقف رشد استفاده از این وسیله را توصیه می‌کند.

  قیمت کمربند قوز کمر

  قیمت قوزبند به نوع و برند آن بستگی دارد. شما می‌توانید کمربند قوزبند از ۱۰۰ هزار تومان تا شش میلیون تومان خریداری کنید.

  ۵. جراحی کیفوز

  در مواقع نادر ممکن است کیفوز به ریشه‌های عصبی یا نخاع فشار وارد کند. معمولا برای افراد مبتلا به کیفوز مادرزادی جراحی پیشنهاد می‌شود. اگر انحنای کمر بیشتر از ۷۵ درجه باشد یا کمردرد خیلی شدید شده باشد، ممکن است تنها راه برای درمان کمر درد جراحی باشد. گاهی هم انحنا در قسمت تحتانی کمر است. در این وضعیت اگر انحنا بیشتر از ۳۰ درجه باشد، جراحی انجام می‌شود.

  رایج‌ترین روش جراحی گوژ پشتی فیوژن ستون فقرات است. با این جراحی درجه انحنا کمتر شده و از پیشرفت آن جلوگیری می‌شود. در فیوژن ستون فقرات از میله‌ها و پیچ‌های فلزی برای اتصال استخوان‌های ستون فقرات به هم استفاده می‌شود. در بهترین حالت بیماری با این جراحی ۵۰٪ بهبود پیدا می‌کند.

  ۶. درمان خانگی کیفوز

  اگر دچار کیفوز وضعیتی هستید، می‌توانید در خانه با تمرینات ساده و اصلاح مدل نشستن این مشکل را درمان کنید. بهتر است برای انجام تمرینات از متخصص فیزیوتراپی کمک بگیرید تا آنها را به‌درستی انجام دهید. هنگام نشستن و فعالیت روی حرکات خود تمرکز داشته باشید و کمر خود را صاف نگه دارید.

               7. حرکات بدنسازی برای رفع گوژ پشتی

برای اینکه بدانیم  چگونه قوز نکنیم  باید برخی تمرینات مربوطه را یاد بگیریم. برخی تمرینات ورزشی به بهبود وضعیت کمر کمک می‌کنند. تمرینات زیر می‌تواند برای شما مفید باشد.

• به پشت دراز بکشید و پاها را صاف کنید. دستان خود را روی شکم زیر دنده‌ها قرار دهید. به‌آرامی زانوها را خم کنید و دست‌ها را در پهلو قرار دهید. کمر باید در تماس با زمین باشد. در این شرایط کشش ملایمی احساس می‌کنید.
• بایستید و دست‌ها را در پهلو قرار دهید. کف دست باید رو به جلو باشد. دست‌ها را بالا برده و آرنج را خم کنید. طوری‌که بازوها موازی با زمین قرار بگیرند و کف دست رو به جلو باشد. این حرکت را چند بار تکرار کنید.
• بایستید و شانه‌های خود را به ست عقب فشار دهید. پنج تا ده ثانیه صبر کرده و سپس رها کنید.

درمان کیفوز در کودکان

اگر درمان در سنین پایین انجام شود، تاثیر بسیار بیشتری دارد. تمامی روش‌های ذکرشده باید در سنین رشد انجام شوند تا بهتر روی ستون فقرات تاثیر داشته باشند.

عوارض و ناهنجاری های کیفوز

گوژپشتی ممکن است مشکلات زیر را ایجاد کند.

• کمردرد
• محدودشدن عملکرد: به دلیل ضعیف‌شدن عضلات پشت، کارهایی مانند راه‌رفتن یا بلندشدن از صندلی سخت می‌شود. شخص در هنگام درازکشیدن درد دارد. نگاه‌کردن به سمت بالا سخت می‌شود.
• بیماریهای گوارشی: اگر قوز کمر خیلی شدید باشد، دستگاه گوارش تحت‌فشار قرار می‌گیرد. شخص دچار رفلاکس اسید یا مشکل در بلع می‌شود.
• مشکلات تنفسی: به دلیل خم‌شدن کمر و فشار به ریه و راه‌های هوایی این نوع مشکلات به وجود می‌آید.
• مشکلات ظاهری: این وضعیت به‌ویژه در نوجوانان و جوانان تصویر بدنی بد ساخته و مشکلات زیادی را به همراه دارد.

پیشگیری از کیفوز

با برخی اقدامات می‌توان از کیفوز وضعیتی جلوگیری کرد. اما اگر قوز کمر مادرزادی یا از نوع شوئرمن باشد، راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. سعی کنید از سنین پایین به فرزندتان موارد زیر را آموزش دهید.

• زیاد خم نشود.
• درست و صاف بنشیند تا کمر در وضعیت مناسبی باشد.
• هنگام رفتن به مدرسه کیف سنگین حمل نکند. اگر از کوله استفاده می‌کند، حتما کوله‌پشتی استاندارد باشد.
• برای کمک به تقویت و انعطاف‌پذیری کمر باید ورزش منظم انجام دهد. شنا، دویدن، پیاده‌روی و یوگا ورزش‌های خوبی هستند.