در رفتگی زانو چگونه اتفاق می‌افتد؟ زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل است. شما را قادر می‌سازد راه بروید، بنشینید، از پله‌ها و سربالایی‌ها بالا بروید و کارهایی مشابه انجام دهید. زانوی انسان مفصل بسیار پیچیده‌ای است.
باط‌ها قطعات بافت طناب‌مانندی هستند که این سه استخوان را به هم متصل کرده و زانوی شما را تثبیت می‌کنند. زانو نیز شامل چهار رباط مختلف است که هر کدام عملکردهای مختلفی دارند. حالا این مجموعه‌پیچیده می‌تواند مستعد مشکلات مختلفی از جمله در رفتگی زانو باشد.
در رفتگی زانو چیست؟
در رفتگی زانو از انواع بیماری های استخوان و مفاصل است. زانوی دررفته زمانی رخ میدهد که سه استخوان زانوی شما از جای خود خارج‌شده و آن‌طور که باید در یک راستا قرار نگیرند. در این حالت کشکک که در جلو قرار دارد از شیار خود در انتهای استخوان ران خارج شده و در قسمت خارجی مفصل زانو قرار می‌گیرد. اگر ساختارهای زانوی شما غیرطبیعی باشد ممکن است این اتفاق بیفتد. برخی از افراد با دررفتگی زانو (دررفتگی مادرزادی زانو) به دنیا می‌آیند. در بیشتر مواقع، در رفتگی زانو زمانی اتفاق می‌افتد که یک رویداد ضربه‌ای، استخوان‌های مفصل زانو را با نیروی زیادی از جای خود خارج کند. این یک موقعیت اورژانسی است و بسیار دردناک است.
اگر زانوی شما دررفته باشد، استخوان‌های ران و ساق پا ممکن است به طور کامل یا تا حدی از جای خود خارج شده باشند. زانوی دررفته با کاسه زانو دررفته متفاوت است. این حالت مربوط به زمانی است که کاسه زانو (کشکک) شما از جای خود خارج شده و در آن می‌لغزد. پزشکان گاهی اوقات به این حالت سابلوکساسیون کشکک می‌گویند. دررفتگی استخوان زانو نادر اما یک مشکل جدی است.
دررفتگی زانو در کودکان
در کودکان هم ممکن است مشکل در رفتگی زانو دیده شود. در کودکانی با ساختار طبیعی زانو، دررفتگی کشکک اغلب نتیجه یک ضربه مستقیم در اثر افتادن و زمین‌خوردن روی زانوهاست. علاوه‌بر این ممکن است حالت دیگری از در رفتن زانو را نیز کودکان تجربه کنند که نوع رایج‌تری هم هست.
دررفتگی زانو در کودکان اغلب به دلیل ناهنجاری در ساختار زانوست که باعث می‌شود کاسه زانو به‌راحتی از جای خود خارج شود. اگر رباط‌های کودک شل باشد، این امر باعث می‌شود مفاصل انعطاف‌پذیرتر شوند که همین می‌تواند منجر به افزایش احتمال دررفتگی استخوان زانو در آنها شود.
در رفتگی زانو چه علائمی دارد؟
در زمان در رفتن زانوها ممکن صدایی شبیه صدای ترکیدن یا شکستن را بشنوید. رایج‌ترین نشانه‌های دررفتگی زانو عبارت‌اند از:
- زانو درد زیادی دارد، به حدی که نمی‌توان پا را حرکت داد یا زانوها را صاف کرد. دلیل زانو درد در رفتن زانوهاست با زانودرد معمول تفاوت زیادی دارد و درد تقریباً غیرقابل‌تحمل است.
- زانوی شما ناپایدار خواهد شد، یکی از تجربیات در رفتن زانوها، لغزیدن و شل‌شدن کشکک زانو در کاسه زانو است.
- زانوها به‌شدت متورم می‌شوند. علت کبودی می‌تواند این عارضه باشد.
- به نظر می‌رسد بخش‌هایی از زانو از جای خود خارج شده‌اند.
- شما نمی‌توانید فعالیت‌های معمول، خصوصاً ورزش‌هایی که به‌صورت متداول انجام می‌دادید، انجام دهید.
- برخی اوقات ممکن است خونریزی را تجربه کنید.
علل در رفتگی زانو کشکک
دلایل مختلفی می‌توانند باعث دررفتگی زانو شوند. این دلایل عمدتاً شامل واردشدن ضربه و ترامای شدید به زانوها است.
۱. دررفتگی زانوی مادرزادی
یکی از حالت‌های جدی در رفتن زانوها بدون این که ضربه و آسیبی به آنها وارد شود، در رفتگی زانوی مادرزادی است. افرادی با این مشکل در همان بدو تولد مشکل زانوی دررفته دارند. مواردی مانند تشکیل نشدن استخوان‌های مفاصل یا اختلال در بافت‌های نرم نگهدارنده مفصل می‌توانند عامل دررفتگی زانوی مادرزادی باشند. البته زایمان بریچ یا اختلالات مادرزادی مانند فلج مغزی هم می‌تواند موجب در رفتن مادرزادی زانوها شود.
۲. در رفتگی زانو در فوتبال
یکی از اصلی‌ترین دلایل و عوامل دررفتگی زانو آسیب‌های ورزشی مانند فوتبال است. در صورت رخ‌دادن موارد زیر می‌تواند موجب در رفتن زانوها در فوتبال یا سایر بازی‌های مشابه شود:
- برخورد شدید با دیگر بازیکنان در زمین
- خم‌شدن و افتادن شدید و ناگهانی روی زانوها در حین بازی
- کش‌آوردن و دراز کردن بیش‌ازحد زانو در بازی برای تک توپ یا زدن آن
۳. تصادفات رانندگی
یکی از اصلی‌ترین و حادترین علل دررفتگی زانو، تصادفات رانندگی است. چه در تصادفات با خودرو، چه روی موتورسیکلت یا دوچرخه واردشدن ضربات شدید به زانوها می‌تواند موجب خارج‌شدن کشکک زانو و در رفتن استخوان زانو شوند.
۴. سقوط سخت
سقوط سخت ممکن است برای برخی از افراد خصوصاً ورزشکارانی مانند اسکی‌بازان یا دوندگان اتفاق بیفتد. اگر آنها در طی انجام فعالیت‌های خود، کنترلشان را ازدست‌داده و روی زانو خم شوند یا زانوی آنها بیش از حد کشیده شود، احتمال در رفتن زانو زیاد است.
۵. ناپایداری کشکک زانو
برخی از افراد با مشکل ناپایداری کشکک زانو مواجه‌اند و این خود یکی از علل اصلی دررفتگی زانو در این افراد است.
درمان در رفتگی زانو
درمان دررفتگی زانو به این بستگی دارد که شدت آسیب وارده به چه حدی است و تا چه میزان زانو دررفته است. در اولین قدم برای درمان، ثابت نگه‌داشتن مفصل دررفته زانو و آرام‌کردن درد در اولویت است. علاوه‌بر این اولین اقدام برای درمان دررفتگی استخوان زانو، جاانداختن کشکک و اصلاح زانوی دررفته است.
در مرحله بعدی درمان از زانوها تصویربرداری می‌شود تا پزشک بررسی کند و ببیند آیا جازدن کشکک زانو به‌درستی انجام شده یا خیر. بررسی با اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن می‌تواند به آشکارکردن هرگونه شرایط آناتومیکی موجود و آسیب‌های مرتبط و اضافی کمک کند. با استفاده از ام‌آرآی هم می‌توان اطلاعات دقیق‌تری در خصوص غضروف‌ها و رباط‌های متصل به‌زانو به دست آورد. درمان‌های بعدی بر اساس همین اطلاعات انجام می‌شود.
1. عمل در رفتگی زانو
یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های درمان دررفتگی زانو، جراحی است. اگر آسیب قابل‌توجهی به استخوان یا غضروف و تاندون‌های زانو وارد شود، ممکن است پزشک شما جراحی را برای ترمیم آن توصیه کند. در صورت داشتن دررفتگی مکرر کشکک یا ناپایداری مزمن کشکک، ممکن است جراحی نیز توصیه شود. ترمیم و تقویت غضروف و رباط‌ها یک اقدام پیشگیرانه برای تثبیت مجدد زانو است. زمانی که دررفتگی کشکک مادرزادی باشد، مفصل فقط از طریق جراحی قابل‌ترمیم است.
2. گچ گرفتن زانو
بی‌تحرک ماندن زانو بسیار مهم است و به‌عنوان بخشی از فرایند درمان معمولاً برای جلوگیری از خم‌شدن یا حرکت زانو، زانوی دررفته را گچ می‌گیرند. به‌این‌ترتیب از واردشدن آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌شود تا بافت‌های اطراف زانو به‌تدریج شروع به ترمیم‌شدن کنند.
3. فیزیوتراپی
بعد از جازدن مفصل یا انجام جراحی معمولاً زانو با آتل بسته می‌شود و با داروهای مسکن درد تسکین می‌یابد. در دوره بعدی برای بهبود و تکمیل درمان باید گزینه‌های توان‌بخشی زانوها را انجام داد. برای مثال حرکت‌دادن آهسته زانو و بالابردن آن و یخ‌گذاشتن روی زانوها به‌صورت دوره‌ای می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.
ممکن است پزشک به شما بگوید که به‌آرامی و به‌تدریج با یک عصا شروع به راه‌رفتن کنید. فیزیوتراپی گزینه درمانی بعدی است که برای تقویت مجدد عضلات و درعین‌حال محدودکردن دامنه حرکت تا زمانی که مفصل تثبیت شود بسیار مهم است. تمرین‌ها و حرکات اصلاحی متعددی برای بازتوانی زانوها به بیماران توصیه می‌شود که انجام منظم آنها می‌تواند به‌تدریج شرایط زانوی دررفته را به حالت قبل برگرداند.
4. جا انداختن دررفتگی زانو
یکی از رایج‌ترین گزینه‌های درمان دررفتگی زانو، جا انداختن زانوی در رفته است. در این روش پاها به‌آرامی خم می‌شود و سپس پا از قسمت زانو راست شده و با فشاری مستقیم به داخل، کشکک در رفته جا انداخته می‌شود. البته این کار درد زیادی دارد و بعد از آن باید با مسکن‌ها درد کنترل شود. زانوبند هم می‌تواند بعد از جا انداختن زانوی در رفته به ثابت نگه‌داشتن مفصل و بهبود آن کمک کند.
طول درمان در رفتگی زانو
مدت‌زمان بهبودی دررفتگی استخوان زانو بسته به میزان و شدت آسیب دارد. معمولاً اگر دررفتگی به جراحی نیاز داشته باشد مدت‌زمان بهبودی نیز بیشتر و طولانی‌تر است. اما در کل حدود شش هفته تا سه ماه طول می‌کشد تا به طور کامل کشکک دررفته زانو بهبود یابد.