استئوکندرال زانو چیست؛ نشانه های آنرا چگونه بشناسیم؟

استئوکندرال زانو یک بیماری مفصلی است و زمانی رخ می‌دهد که استخوان از غضروف جدا شده و شروع به مردن کند. این بیماری معمولا به دلیل کمبود جریان خون در استخوان ایجاد می‌شود. هنگامی‌که قطعات کوچک استخوان و غضروف جدا شده و شروع به شکستن می‌کنند، باعث ایجاد درد می‌شود.

همچنین بیماری، دامنه حرکتی شخص در ناحیه آسیب دیده را کاهش خواهد داد. این مشکل بیشتر در کودکان و نوجوانان 10 تا 20 ساله، به‌ویژه ورزشکاران جوان یا افرادی که از نظر بدنی فعال هستند، رخ می‌دهد. اما افراد در هر سنی می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.

چه بخش هایی از بدن بیشتر توسط استئوکندرال دچار نقص می شوند؟

استئوکندرال وضعیتی است که در آن کمبود خون به مفصل، باعث نرم‌شدن استخوان می‌شود. این عارضه باعث می‌شود که یک قطعه کوچک از استخوان مرده و از استخوان بزرگ‌تر جدا شود. این قطعه استخوان همراه با غضروفی که استخوان را می‌پوشاند و از آن محافظت می‌کند، ترک می‌خورد و شل می‌شود.

احتمالا استخوان شل و غضروف در جای خود باقی بمانند، یا می‌توانند با مفصل حرکت کنند که موجب مفصل ناپایدار خواهد شد. این بیماری، ضایعه‌ای را در جایی که استخوان و غضروف جدا می‌شوند، به جا می‌گذارد. کل فرآیند استئوکندرال احتمالا ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد و حتی علائم آن مدت زیادی زمان ببرد تا ظاهر شود.

اگرچه استئوکندرال می‌تواند هر مفصلی را درگیر کند؛ اما در 75 درصد موارد، زانو را درگیر می‌کند. استئوکندرال معمولا زانو را در انتهای استخوان ران (فمور)، مچ پا و آرنج درگیر خواهد کرد. این عارضه می‌تواند در سایر مفاصل از جمله شانه و لگن هم رخ دهد. به ندرت استئوکندرال در بیش از یک مفصل ظاهر شود. افرادی که به این حالت مبتلا هستند، معمولا قد کوتاهی دارند.

علائم و نشانه های استئوکندرال زانو کدامند؟

معمولا استئوکندرال زانو در مراحل اولیه خود، زمانی که استخوان از غضروف جدا نشده است، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اما، با شروع این اتفاق، ممکن است موارد زیر را در اطراف مفصل آسیب دیده متوجه شوید:

درد، ضعف و ورم در مفصل که اغلب پس از فعالیت بدنی یا ورزشی اتفاق می‌افتد.
کاهش دامنه حرکتی (فاصله‌ای که یک مفصل حرکت می‌کند)، از جمله ناتوانی در باز کردن کامل بازو یا پا؛ البته در صورتی که استخوان جداشده و غضروف به داخل فضای مفصل بریزند، این احتمال بیشتر است.
پس از استراحت، سفتی در مفصل وجود دارد.
قفل کردن یا چسباندن مفصل در شرایط خاص به وجود می‌آید.
صدای کلیک هنگام حرکت مفصل ایجاد می‌شود.

البته باید توجه داشته باشید که علائم پس از فعالیت‌های شدید مانند دویدن یا پریدن بدتر می‌شوند. اگر درد یا درد مداوم در زانو، آرنج یا مفصل دیگر دارید، به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص استئوکندرال زانو، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و مفصل را ارزیابی می‌کند. در این شرایط، پزشک احتمالا آزمایشاتی از جمله موارد زیر را تجویز کند:

اشعه ایکس (X-rays): این آزمایش استخوان را نشان می‌دهد، ضایعه را پیدا می‌کند و اندازه آن را مشخص خواهد کرد.
ام‌ آر آی (MRI) به همراه سونوگرافی: این روش‌ها تصاویر واضحی از غضروف آسیب‌دیده به تصویر می‌کشند و می‌توانند نشان دهند که آیا استخوان و غضروف جدا‌شده به فضای مفصل منتقل شده است یا خیر.
سی تی اسکن (CT): این روش جزئیات بیشتری، از جمله استخوان، رگ‌های خونی و بافت‌های نرم را نسبت به اشعه X معمولی نشان می‌دهد.

روش های درمان ضایعه استئوکندرال زانو

در کودکان و نوجوانان، استئوکندرال زانو دوره‌ای معمولا با افزایش سن خودبه‌خود بهبود می‌یابد. این دسته از افراد می‌توانند درد و تورم را با دوری از فعالیت‌های بدنی شدید مانند دویدن و پریدن، تسکین دهند. البته در این شرایط پزشک ممکن است داروهای مسکن یا ضد التهاب را توصیه کند. پس از 6 تا 12 هفته، مفصل آسیب دیده مجددا عملکرد طبیعی خود را آغاز می‌کند. کودک باید فعالیت های ورزشی را به تدریج با تمرینات ملایم (کششی، شنا، دوچرخه سواری یا یوگا) شروع کند.

اگر بهبودی کند باشد، احتمالا پزشک استفاده از عصا را پیشنهاد کند یا ممکن است بریس (ارتوز)، آتل یا گچ روی مفصل قرار دهد یا فیزیوتراپی را به بیمار توصیه کند. حتی پزشک در شرایط زیر جراحی را برای استئوکندرال زانو توصیه می‌کند؛ اگر:

استراحت و زمان باعث کاهش درد و تورم نمی‌شود.
آزمایشات نشان می‌دهد که تکه استخوان و غضروف جداشده در فضای مفصل در حال حرکت هستند.
استخوان و غضروف جداشده بیش از 1 سانتی‌متر قطر دارند.

این جراحی اغلب به روش آرتروسکوپی (با ابزارهای کوچک و دوربین از طریق برش‌های کوچک) انجام خواهد شد. سه تکنیک جراحی وجود دارد:

سوراخ کردن: در این روش پزشک با مته یک سوراخ کوچک در ناحیه آسیب‌دیده ایجاد می‌کند. این کار باعث ایجاد رگ‌های خونی جدید می‌شود و جریان خون را در ناحیه افزایش می‌دهد و به بهبود آن کمک می‌کند.
سنجاق کردن: این شامل قرار دادن پین‌ها و پیچ‌ها برای نگه داشتن ضایعه مفصل در محل است.
پیوند زدن: پزشک استخوان یا غضروف را از سایر نواحی بدن شما می‌گیرد و آن را در ناحیه آسیب دیده قرار می‌دهد و استخوان یا غضروف جدید را روی ناحیه آسیب دیده پیوند می‌زند.

همچنین پزشکان می‌توانند از استخوان و غضروف سالم بیمار نمونه‌ای بگیرند و از آن برای رشد استخوان و غضروف جدید در محیط آزمایشگاه استفاده کنند. پس از جراحی، بیمار حدود 6 هفته از عصا استفاده می‌کند و سپس به مدت دو تا چهار ماه تحت فیزیوتراپی قرار می‌گیرد تا قدرت خود را افزایش دهد و دامنه حرکتی مفصل را بازیابی کند. به احتمال بیمار چهار تا پنج ماه پس از جراحی بتواند فعالیت بدنی شدید را از سر بگیرد.

تفاوت اسئوکندرال و آرتروز در چیست؟

آرتروز یا استئوآرتریت، شایع‌ترین نوع آرتریت است که به‌عنوان بیماری مفصل دژنراتیو (DJD) شناخته می‌شود. با افزایش سن، احتمال بروز آرتروز بیشتر است. تغییرات در استئوآرتریت معمولا به‌صورت تدریجی و در مدت چند سال اتفاق می‌افتد، البته استثنائاتی هم وجود دارد. التهاب و آسیب به مفصل باعث تغییرات استخوانی، پارگی تاندون‌ها و رباط‌ها و از بین رفتن غضروف و در نتیجه درد، تورم و تغییر شکل مفصل می‌شود. دو نوع اصلی آرتروز وجود دارد:

اولیه: شایع‌ترین نوع آرتروز است که در اکثر موارد انگشتان دست، شست، ستون فقرات، باسن، زانو و انگشتان بزرگ پا را درگیر خواهد کرد.
ثانویه: در اثر یک نوع مشکل مفصلی از جمله آسیب یا تروما رخ می‌دهد.

تقریباً 80 درصد از افراد مسن، 55 سال و بالاتر، علائمی از این بیماری را مشاهده می‌کنند. از این تعداد، تخمین زده می‌شود که افراد 60 درصد علائم را تجربه می‌کنند. همچنین بر اساس آمارها، 240 میلیون بزرگسال در سراسر جهان به آرتروز علامت‌دار مبتلا هستند. خانم‌هایی که در دوران یائسگی قرار دارند در مقایسه با مردان، بیشتر در معرض آرتروز زانو هستند.

در حال حاضر درمان ویژه‌ای برای آرتروز وجود ندارد. در صورتی‌که شخص علائم خفیف تا متوسط داشته باشد، معمولا با ترکیبی از درمان‌های دارویی و غیردارویی می‌توان به‌خوبی آن را مدیریت کرد. درمان‌ها و توصیه‌های پزشکی که برای این بیماری توصیه می‌شوند عبارت‌اند از:

داروهای ضد درد موضعی و مسکن‌های خوراکی از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
ورزش (در زمین و آب)
پک‌های سرد و گرم متناوب (روش‌های محلی)
درمان فیزیکی، ورزش
کاهش وزن (در صورت اضافه وزن)
تغذیه سالم، کنترل دیابت و کلسترول
وسایل حمایتی نظیر بریس، عصا یا واکر
درمان‌های تزریق داخل مفصلی (استروئید، اسید هیالورونیک)
استراتژی‌های طب مکمل و جایگزین، از جمله ویتامین‌ها و مکمل‌ها

هنگامی که این درمان‌های پزشکی بی‌اثر هستند، جراحی ممکن است برای تسکین درد و ترمیم عملکرد مفید باشد.

چگونه می توانیم از ابتلا به عارضه استئوکندرال جلوگیری کنیم؟

پیشگیری از عارضه استئوکندرال زانو می‌تواند دشوار باشد؛ چراکه علل آن مشخص نیست. کودکان خردسالی که ورزش می‌کنند، می‌توانند اقداماتی مانند پوشیدن وسایل محافظ را برای محافظت از مفاصل انجام دهند. همچنین آن‌ها باید تکنیک‌های بدنی مناسب را در ورزش خود تمرین کنند، کشش و گرم‌کردن قبل از فعالیت بدنی شدید و کشش و خنک کردن پس از آن انجام شود.

در استئوکندرال زانو هر چه سن بیمار کمتر باشد، شانس بهبودی کامل و بازگشت به فعالیت‌های قبل از آسیب، بیشتر است. اما بیمار ممکن است فعالیت‌های ورزشی را که نیاز به حرکات تکراری دارند، مانند دویدن، کنار بگذارد. بزرگسالان بیشتر به جراحی برای این ضایعه نیاز دارند و احتمال بهبودی کامل آنها کمتر است. همچنین بزرگسالان بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز در مفصل آسیب دیده هستند. معمولا این بیماری پس از بهبودی بیمار عود نمی‌کند. با این حال، گاهی اوقات این بیماری فقط با از بین رفتن علائم به طور موقت بهبود پیدا می‌کند. در این موارد، علائم می‌توانند به مرور زمان برگردند.